Trong bài này Trung tâm Đào tạo và Cung ứng Nhân lực Quốc tế MĐ giới thiệu với các bạn bảng chia động từ tiếng Nhật cho động từ nhóm 1 (ngũ đoạn động từ, godan doushi hay 五段動詞) và cho động từ nhóm 2 (nhất đoạn động từ, ichidan doushi hay 一段動詞) với các dạng như nguyên dạng, masu-form, te-form (de-form), bị động (ukemi), sai khiến (shieki),…
Bảng chia động từ tiếng Nhật
| Dạng \ Nhóm | Nhóm 1 (5 đoạn): nomu (uống) |
Nhóm 2 (1 đoạn) taberu (ăn) |
| Nguyên dạng | nomu | taberu |
| Dạng lịch sự “masu” | nomimasu | tabemasu |
| Phủ định | nomanai | tabenai |
| Phủ định lịch sự “masen” | nomimasen | tabemasen |
| Sai bảo (“hãy”) / Dạng liên kết | nonde (1) | tabete |
| Khả năng (“có thể”) | nomeru | taberareru |
| Bị động (受身, ukemi) (“bị”) | nomareru | taberareru |
| Sai khiến (使役, shieki) (“bắt”, “cho”) | nomaseru | tabesaseru |
| Bị động sai khiến (bị sai khiến) (“bị bắt”, “được cho”) | nomaserareru | tabesaserareru |
| Giả định sẽ xảy ra (“nếu”) | nomeba | tabereba (3) |
| Giả định xảy ra (“nếu”) | nondara (2) | tabetara |
| Rủ rê (“Chúng ta hãy ~ đi”) | nomou, nomimashou | tabeyou, tabemashou |
| Ra lệnh (“~ đi!”) | nome | tabero,tabeyo(vănviết) |
(1) Dạng “Sai bảo / Liên kết” (te-form, de-form) đối với động từ 5 đoạn (nhóm 1) tùy đuôi của động từ mà chia khác nhau như dưới đây:
Khi chia dạng sai bảo / liên kết (2 dạng này giống nhau, tức “te”-form, “de”-form) của động từ nhóm 1 các bạn phải chú ý vì động từ kết thúc bởi “mu”, “nu”, “gu”, “ku”, “su” chia hơi khác. Thông thường sẽ chia là “tte” (って):
u, ru, tsu -> “tte”:
言う（いう）：言って（いって）
帰る（かえる）：帰って（かえって）
立つ（たつ）：立って（たって）
Riêng:
su -> “shite”: 刺す（さす） → 刺して（さして） (đâm)
mu, nu -> “nde”: 飲む → 飲んで（のんで） (uống), 死ぬ（しぬ）→死んで（しんで） (chết)
gu -> “ide”: 泳ぐ（およぐ） → 泳いで（およいで） (bơi)
ku -> “ite”: 除く（のぞく） → 除いて (のぞいて) (trừ ra)
u, ru, tsu -> “tte”:
言う（いう）：言って（いって）
帰る（かえる）：帰って（かえって）
立つ（たつ）：立って（たって）
Riêng:
su -> “shite”: 刺す（さす） → 刺して（さして） (đâm)
mu, nu -> “nde”: 飲む → 飲んで（のんで） (uống), 死ぬ（しぬ）→死んで（しんで） (chết)
gu -> “ide”: 泳ぐ（およぐ） → 泳いで（およいで） (bơi)
ku -> “ite”: 除く（のぞく） → 除いて (のぞいて) (trừ ra)
(2) Dạng giả định xảy ra (tara, dara) cũng chia tùy theo đuôi của động từ giống như trên:
u, ru, tsu -> “ttara”:
iu: ittara
kaeru: kaettara
tatsu: tattara
su -> “shitara”:
sasu: sashitara
mu, nu -> “ndara”:
yomu: yondara
shinu: shindara
gu -> “idara”:
sosogu: sosoidara
ku -> “itara”:
nozoku: nozoitara
(3) Dạng giả định sẽ xảy ra (“ba”) thì động từ nhóm 1 và nhóm 2 chia giống nhau, chú ý là “taberu” sẽ thành “tabereba” mà không phải là tabeba như khi chia động từ nhóm 2 (động từ 1 đoạn) ở các dạng khác.
Bảng chia động từ bất quy tắc: suru, kuru, iku
| Dạng | suru (làm) | kuru (đến) | iku (đi) |
| Nguyên dạng | suru | kuru | iku |
| Dạng lịch sự “masu” | shimasu | kimasu | ikimasu |
| Phủ định | shinai | konai | ikanai |
| Phủ định lịch sự “masen” | shimasen | kimasen | ikimasen |
| Sai bảo (“hãy”) / Liên kết | shite | kite | itte |
| Khả năng (“có thể”) | dekiru | korareru | ikeru |
| Bị động (受身, ukemi) (“bị”) | sareru | korareru | ikareru |
| Sai khiến (使役, shieki) (“bắt”, “cho”) | saseru | kosaseru | ikaseru |
| Bị động sai khiến (bị sai khiến) (“bị bắt”, “được cho”) | saserareru | kosaserareru | ikaserareru |
| Giả định sẽ xảy ra (“nếu”) | sureba | kureba | ikeba |
| Giả định xảy ra (“nếu”) | shitara | kitara | ittara |
| Rủ rê (“Chúng ta hãy ~ đi”) | shiyou, shimashou | koyou, kimashou | ikou, ikimashou |
| Ra lệnh (“~ đi!”) | shiro, seyo (văn viết) | kore, koiyo | ike |
Chú ý: Những động từ kết thúc bằng “su” như 出す (dasu) khi chia dạng bị động sai khiến thường trở thành “daserareru” thay vì “dasaserareru” cho dễ phát âm, tuy nhiên bạn vẫn có thể dùng “dasaserareru”.
Có thể kết hợp các cách chia với nhau
Ví dụ:
走る：hasiru = chạy
走れる：hashireru = chạy được (có thể chạy)
走れば：hashireba = nếu chạy
走れれば：hashirereba = nếu chạy được
Nguồn: Sưu tầm Internet